گاه‌نوشت‌های منصور بنانی

 

تا به دریا سیر اسب و زین بود

بعد از آنت مرکب چوبین بود

 

برچسبهاي مفيد هم می توانند مضر شوند اگر از آنها عبور نشود

 

یکی از مصادیق شعر مولوی فکر مفید و مثبت است و فکر هم به طور عمده از واژه یا برچسب تشکیل شده است. ولی دایره عمل فکر مفید هم محدود است و بهتر است به این محدودیت فکر آگاه بود. فکر مفید حکم همان اسب را دارد که ما را تا لب دریا می رساند ولی اگر هدف به دریا زدن است، قایق چوبین لازم می شود و دیگر به اسب نیازی نیست.

برخي برچسبها مفيدند( بر خلاف برچسبهای ذهنی و مضر) زيرا ما را به اشيا و كيفيتهاي عيني و مفيد درونی یا بیرونی رهنمون مي شوند. اما وابستگی مثبت یا منفی به این برچسبها و عبور نکردن از آنها هم می تواند بی نهایت مضر باشد. برچسب يا نامي كه بر اشياء و یا کیفیتهای عيني مي نهيم اشاره اي و علامتي است براي رهنمون شدن به آن و مي تواند از اين نظر كه ما را به واقعیتی مفید برساند مفيد باشد. ولي اگر در مرحله سطحي واژه متوقف شويم نه تنها بي فايده است بلكه گاهی مضر هم هست. به عنوان نمونه واژه عسل با خود عسل متفاوت است اگر كسي دائم از عسل بگويد و نچشد و وابسته لفظ باشد فقط بت ذهني براي خود ايجاد كرده است و با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی گردد. از آن طرف اگر كسي از واژه عسل متنفر باشد ( نوعي وابستگي ديگر به واژه ) ممكن است خود را از رسيدن به عسل واقعي و چشيدن آن محروم كند. به هر حال برچسبهاي عيني مانند علائم جاده می توانند مفید باشند (به ویژه برای آدمهای نا آشنا با جاده) ولی گیر دادن به آنها و ایستادن و پرستش آنها مانع ادامه دادن راه است.

 و اما برچسبهای مفید کدامند؟