فواید مراقبه ی مشاهده گری mindfulness)) از دیدگاه دانشمندان غربی 4
مشاهده گری علیه ایدز مشاهده گری بی غرض در کنار دعا بزرگترین سلاح بشر در ریشه کنی پلیدی ها و اغراض نفسانی ست. با کمک این سلاح به طور ریشه ای با انواع اعتیاد به انحراف جنسی و مواد مخدر و..و ریشه ای تر از آن با اعتیاد به خشم و حرص و شهوت مبارزه می شود. مشاهده گری در تعلیق رفتار پر خطر منجر به ایدز کارایی فراوانی دارد. از طرف دیگر مشاهده گری در مورد قربانیان این اعتیادها هم قدرت فراوانش را نشان داده است و می تواند به درمان مبتلایان به اعتیاد و ایدز هم کمک نماید. در اینجا یک نمونه از تأثیر مشاهده گری یا مراقبه بصیرت، در کمک به درمان بیماری ایدز ارائه می شود. این پژوهش علمی بسیار قابل توجه؛ اخیراً بوسیله دانشمندان یکی از دانشگاههای امریکا انجام شده است. قبل از آن مقدمه ای از نحوه عمل ویروس عامل بیماری ارائه می شود: ویروس عامل ایدز و کاهش سلولهای لمفوسیت CD4 مثبت ویروس عامل ایدزHIV( که مخفف: ویروس کاهش دهنده سیستم ایمنی انسان است) است، عفونتی است که منجر به ایدز (یا سندرم کمبود یا نقص ایمنی اکتسابی ) می شود. یک فرد با اچ آی وی مثبت، زمانی به ایدز مبتلا می شود که سیستم ایمنی بدنش آنقدر آسیب ببیند که تعداد سلولهای در نزاع با عفونت بدنش کمتر از یک حد تعیین شده بشوند. اما چگونه این عفونت باعث کمبود سیستم ایمنی می شود؟
گلبولها ي سفيد خون ( (WBC، اجزاي اصلي سيستم ايمني بدن هستند و انواع گوناگون دارند. آنها وظيفه ی مقابله با عفونتهاي بيماريزاي ويروسي، باكتريايي، انگلي، قارچي و همينطور مبارزه با سلولهاي تغيير شكل يافته سرطاني را به عهده دارند. لمفوسيتها، گروهي از گلبولهاي سفيد خون هستند كه در دو دسته عمده تقسيم بندي مي شوند: اول؛ لمفوسيت هاي B ( بی مخفف بورس فابریسیوس پرندگان است که جایگاه اولیه برای بلوغ این سلولها در پرندگان است در پستانداران مغز استخوان، محل بلوغ سلولهای بی است.) كه توليد و ترشح پادتن يا آنتي بادي را به عهده دارند و ايمني همورال را بيشتر عليه باكتريها اعمال مي نمايند. دوم؛ لمفوسيت هاي T ( تی مخفف تیموس است که جایگاه اولیه این سلولهاست.) كه مسؤول بر قراري ايمني با واسطه سلولي هستند و بيشتر عليه ويروسها و سلولهاي سرطاني عمل مي كنند. سلولهاي تي لمفوسيت علاوه بر مبارزه مستقیم با عوامل آسیب رسان، وظيفه هدايت و رهبري سيستم ايمني را هم به عهده دارند. گروهي از لمفوسيتهاي تي، به نام CD 4 يا T4 يا سلولهاي كمك كننده helper cell)) ناميده مي شوند. CD4 در واقع پروتئيني است كه بر روي حدود 65 درصد از سلولهاي لمفوسيت گروه T قرار دارد. لمفوسيتهايي كه از نظر پروتئين CD4 مثبت هستند، در واقع "مغز متفکر" سيستم ايمني هم ناميده مي شوند؛ زيرا كار هماهنگي پیچیده انواع سلولهاي ايمني را در مقابله با عوامل آسیب زا ، به عهده دارند. ويروس بيماري ايدزAIDS يا ويروس HIV ، لمفوسيتهاي CD4 مثبت را مورد حمله قرار مي دهد و در واقع پروتئين CD4، که در سطح این سلولها قرار دارد، به عنوان گيرنده (یا رسپتور) ويروس HIV هم عمل می کند و ويروس از آن طريق وارد اين گروه از لمفوسيتها مي شود. ويروس به آهستگي اين دسته از سلولهاي ايمني را از بين برده و سيستم ايمني را از كار مي اندازد و بیمار را در مقابل انواع عفونتها بی سلاح می نماید. نكته مهم اينكه سيستم ايمني بيمار مبتلا به اين ويروس، يك دشمن ديگر هم به نام "استرس" دارد. استرس هم مانند ويروس HIV سبب كاهش لمفوسيتهاي حاوی CD4 مي شود. مراقبه بصیرت و عدم کاهش سلولهای CD4 مثبت یکی از فواید مراقبه بصیرت، کنترل استرس می باشد. مراقبه بصیرت (mindfulness) ، تمرین آگاهی و حضور در لحظه حال و اجتناب از تفکر زائد در مورد گذشته یا نگرانی از آینده است. این کار با مشاهده ی بدون قضاوت تنفس، حس های بدنی و محتویات ذهن انجام می شود. یکی از پیامدهای این نوع مراقبه یا مشاهده گری بی غرض، کاهش استرس و ارتقاء سلامتی و کارایی بهتر سیستم ایمنی بدن است. محققین روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاه لوس آنجلس کالیفرنیا در یک تحقیق در سال 2009 اثبات کردند که مراقبه بصیرت، مانع پیشروی بیماری ایدز می شود. این پژوهش بر روی 48 نفر بزرگسال مبتلا به ایدز (HIV مثبت) صورت گرفت. در این مطالعه، لمفوسیتهای CD4 مثبت؛ در مبتلایان به عفونت HIV که در برنامه 8 هفته ای مراقبه بصیرت شرکت کرده بودند، کاهش نیافتند. اما در گروه شاهد، یعنی افراد مبتلا که در برنامه تمرین مراقبه شرکت نکرده بودند، به طور معنی داری کاهش سلولهای CD4مثبت دیده شد. این سلولها هدف اصلی حمله ویروس HIV هستند و کاهش این سلولها، از علائم برجسته پیشروی بیماری HIV/AIDS است. مراقبه بصیرت در این تحقیق در چهارچوب برنامه 8 هفته ای MBSR پروفسور کابات زین به کار رفت که شامل یک مراقبه گروهی یک روزه در طول 8 هفته، و مراقبه انفرادی، به مدت روزانه نیم ساعت و شرکت درکلاسهای هفته ای به مدت 5/2 ساعت بود ( ر.ک. به نوشته های پیشین). دیوید کرسول ( Creswell ) و همکارانش که این پژوهش را انجام دادند؛ اظهار می دارند که برنامه مراقبه بصیرت، یک راه درمان ارزان قیمت است و در این تحقیق اثبات شد که مانع پیشرفت بیماری ایدز می شود و اگر در تحقیقات دیگر و با تعداد نمونه بیشتری، این نتیجه جالب توجه تکرار شود، امیدواری جدیدی در مورد درمان مکمل بیماری ایدز (در کنار دارو درمانی فعلی) پدیدار می گردد. یافته دیگر این محققین این بود که هر چه مدت انجام مراقبه و حضور در کلاس MBSR بیشتر بود؛ سلولهای T CD4 بیشتری هم در خون افراد تحت آزمایش مشاهده می گردید.
منبع مورد استفاده:
Creswell, J.D., Myers, H.F., Cole, S.W., & Irwin, M.R. (2009). Mindfulness meditation training effects on CD4+ T lymphocytes in HIV-1 infected adults: A small randomized controlled trial. Brain Behav Immun 23(2):184-8.
|