فوايد مراقبه مشاهده گريmindfulness از ديدگاه دانشمندان غربي 10

                         

مراقبه بصیرت(مشاهده گري) در باز پروری زندانیان و معتادان

 تحقیقات نشان داده است که مراقبه بصیرت (مشاهده گري)، به صورت دوره های ده روزه استاندارد و داراي صلاحيت، در زندانهای هندوستان، قادر به کاهش رجعت به جرم، اضطراب و پرخاشگری بوده است ( چاندیرامانی Chandiramani و همکاران 1998 [2]؛ کومار Kumar 1995 [5]؛ وورا  Vora 1995 [6] ).

در یک مطالعه دیگر، مراقبه بصیرت با چند روش درمانی متداول دیگر( از طب سوزنی گرفته تا برنامه های سلامت روان و سایر برنامه های روان درمانی و بازپروری دیگر)، در کاهش بازگشت به مصرف مواد و سایر مسائل روانی پس از آزادی از زندان، مقایسه شدند. یافته های این پژوهش برتری مراقبه بصیرت را نشان داد (بوون و همکاران 2006 Bowen )[1] . نتایج این تحقیق بیانگر کاهش معنی دار مصرف کوکائین، الکل و ماری جوانا طی سه ماه پس از آزادی از زندان بود. همینطور از لحاظ آماری به طور معنی داری در گروهی که تجربه مراقبه بصیرت داشتند، مسائل روانی کمتری به چشم می خورد ( ایوانوسکی و مالهی 2007Ivanovski and Malhi )[4] . در یک تحقیق دیگر مؤثر بودن مراقبه بصیرت در کنترل و درمان اعتیاد به انحراف جنسی تأیید شده است ( چاندیرامانی )[3] .

فوايد مراقبه مشاهده گريmindfulness از ديدگاه دانشمندان غربي 9

                   

مراقبه بصیرت ( مشاهده گري) و روش دوازده قدمی

روش دوازدهه قدمي يا روش انجمن معتادان گمنام كه در مورد هر اعتيادي ممكن است به كار رود ( مثل پرخوران گمنام، الكلي هاي گمنام و..)، از دوازده قدم تشكيل شده كه قدم يازدهم آن به مراقبه و دعا اختصاص دارد. اما ساير قدمها هم، با مراقبه بصيرت همخواني داشته و همراهي آن با مراقبه، كمك شاياني به پيشبرد آن مي كند( جاکوبس استوارت 2010 )  (1 ):

قدم های دوازده گانه، اصولی هستند كه بهبودی برای معتادان به مصرف انواع مواد را ممكن می سازند:

1- ما اقرار كردیم كه در مقابل اعتیادمان عاجز بودیم و زندگیمان آشفته گردیده بود.

2- ما به این باور رسیدیم كه نیرویی برتر از خودمان می تواند سلامت عقل را به ما باز گرداند.

3- تصمیم گرفتیم كه اراده و زندگی خود را به خداوند، بدان گونه كه او را درك كردیم بسپاریم.

4- ما یك ترازنامه اخلاقی بی باكانه و جسورانه از خود تهیه كردیم .

5- ما چگونگی دقیق خطاهای خود را به خداوند، به خودمان و به یك انسان دیگر اقرار كردیم .

6- ما كاملا آماده شدیم كه خداوند تمام این نواقص شحصیتی ما را برطرف كند.

7- ما با فروتنی از او خواستیم كه كمبودهای اخلاقی ما را برطرف كند.

8- ما فهرستی از تمام كسانی كه آزار داده بودیم تهیه كردیم و خواستار جبران خسارت نسبت به تمام آنها شدیم .

9- ما بطور مستقیم در هر كجا كه امكان داشت ازاین افراد جبران خسارت نمودیم. مگر در مواردی كه اجرای این امر به ایشان و یا دیگران زیان وارد نماید.

10- ما به تهیه ترازنامه شخصیتی خود ادامه دادیم و هر گاه در اشتباه بودیم، سریعا بدان اقرار نمودیم .

11- ما از راه دعا و تفكرعبادي ومراقبه جویای بهتر نمودن رابطه آگاهانه خود با خداوند بدانگونه كه او را درك می كردیم، شدیم. دعا كردیم برای آگاهی از اراده او برای خودمان و قدرتی كه آنرا به انجام رسانیم.

12- با یك بیداری روحانی كه در نتیجه این قدم ها پیدا كردیم، سعی نمودیم این پیام را به معتادان برسانیم و این اصول را در تمام امور خود به اجرا در آوریم.

مراقبه بصیرت در همراهی با روش دوازده قدمی در مقابله با انواع اعتیاد به مواد مخدر، الکل، خرید، پرخوری، خرید و انحرافات جنسی موفق عمل کرده است. به اثبات رسیده که افراد مصرف کننده مواد مخدر و سایر گروه های معتاد با کمک روش مراقبه بصیرت کمتر به اعتیاد رجعت می نمایند (مؤسسه تحقیقات ویپاسانا  1989) (2) . مراقبه بصیرت در تمامی دوازده قدم و به ویژه قدم یازدهم که دعا و مراقبه برای اتصال به نیروی برتر عالم است، به رهروان پاک شده کمک شایانی نموده است. در مشاهدات اثر مراقبه بصیرت بر بازگشت به اعتیاد در ایران هم مشخص شده که در افرادی که به درستی تمرینات را انجام داده اند، عود به اعتیاد دیده نشده است. این یافته بسیار ارزشمندی است، زیرا در کسانی که سابقه مصرف دارند، تمایل به اعتیاد سابق یا در پیش گرفتن یک اعتیاد جدید، به محض مواجه شدن با نا ملایمات زندگی، به شدت بر این افراد فشار وارد می نماید. خوشبختانه مراقبه بصیرت به صورت عامل مؤثر ضربه گیر، اثر تحریک کننده این ضربات و نا ملایمات را به حداقل ممکن رسانده و می تواند بهترین یاور این گونه افراد آسیب پذیر باشد (مؤسسه تحقیقات ویپاسانا  1989)(2).   

1-  Jacobs-Stewart, T. r. s. (2010). Mindfulness and the 12 steps. Hazalden  Minnesota, USA

   2- مؤسسه تحقیقات ویپاسانا ( 1989=1368 ). ویپاسانا، اعتیاد و سلامتی. مجموعه مقالات سمینار بین المللی. ترجمه شیدا یوسفی. نشر مثلث 

  

نظـرات

فواید مراقبهء مشاهده گری mindfulness از ديدگاه دانشمندان غربي 8

پیشگیری از عود اعتیاد

 مارلات و گوردون Marlatt و Gordon (1985) [2] برنامه "پیشگیری از عود" Relapse prevention را با تلفیق اصول شناخت و رفتار درمانی و مراقبه بصیرت (مشاهده گری)؛ برای ممانعت از برگشت به اعتیاد ارائه نمودند. مراقبه بصیرت برای مقابله با وسوسهء برگشت به اعتیاد به بیماران یاری می رساند.

مارلات در 1994 اعلام نمود[3]  که مراقبه بصیرت بر اساس پذیرش تجربه ی مشاهدهء تغییر دائمی حس های بدنی در لحظه به لحظه زمان حال استوار است و خرد درک و پذیرش عمیق تغییر، تعادل ذهن و صبر را به ارمغان می آورد[1,3] . در صورتیکه اعتیاد، درست بر خلاف تجربهء مراقبه بصیرت، بر اساس عدم توانایی در پذیرش لحظه حال و جستجوی مصرانه برای تجربه نشئگی بعدی اعتیاد است.

 استعاره "موج سواری بر روی امواج اشتیاق " با کمک تمرین مراقبه، بیمار را تشویق می کند که "اشتیاق و حرص شدید به ماده مورد اعتیاد" را همچون "موج اقیانوس" تصور نماید که به تدریج پدیدار می شود و به اوج خود می رسد ولی به تدریج هم فروکش می کند تا نا پدید گردد.

در واقع مراقبه گر درک می کند که عدم پاسخ به میل شدید درونی و فقط مشاهده گر بودن این میل، در نهایت منجر به عبور بی خطر این میل می گردد و آسمان هم به زمین نمی رسد! صرف مشاهدهء میلی که از "نا خود آگاه شرطی" می جوشد و اوج می گیرد، کار ساده ای نیست زیرا این میل تقاضای شدید پاسخ و عمل را مطرح می کند، اما مراقبه گر صبور با کمک مشاهده، زور و فشار میل را کاهش می دهد تا بتدریج این میل از اوج به حضیض و افول برسد. مشاهدهء این "اوج و حضیض میل" را بدون غرق شدن در واكنش، موج سواری می گویند. این موج سواری در سایه ء حضور آگاهانه و حفظ تعادل ذهن امکان پذیر است و در صورت عدم حضور و در تاریکی عدم مشاهده گری، میل و افکار همراه آن انسان را به مانند پر کاه به هر کجا می کشانند و سرانجام غرق خواهند کرد. اما هر میل شدید و حرصی، دیر یا زود فروکش خواهد کرد؛ و هنر مشاهده گر آن است که در تلهء حرص گرفتار نشود و در اوج حرص، دست به گفتار و رفتاری نزند که جز پشیمانی و رنج چیزی به دنبال ندارد! تنها موج سواری کند و از غرق شدن در دریای امیال بپرهیزد.

بنابراین مهارت های مراقبهء بصیرت، بیماران را قادر می سازد تا امواج اشتیاق را همانطور که بروز می نمایند، مشاهده کنند. آنها را بدون قضاوت بپذیرند و با آنها به روشهای مناسب و عاقلانه، برخورد نمایند. مشاهدهء بدون رد و قبول میل و اشتیاق، قدرت لجام گسیختهء آن را به نفع مشاهده گر مصادره می کند!

فواید مراقبه مشاهده گریmindfulness از دیدگاه دانشمندان غربی 7

بيماريهاي قلبي عروقي

اگرچه در چند سال گذشته صحبت از افزايش بي‌رويه آمار سرطان‌هاي مختلف در دنيا به گوش مي‌رسيد و پيش‌بيني مبني بر اين بود كه تا چند سال آينده آمار بيشترين تلفات به اين عارضه اختصاص خواهد يافت ولي آمار و پيش‌بيني‌هاي جديد همچنان بيماري‌هاي قلبي – عروقي را با اختلاف معني‌داري، اصلي‌ترين علت مرگ و مير در جهان در سال‌هاي آتي مي داند. طبق آمار وزارت بهداشت و درمان آمريكا، بيماري‌هاي قلبي بالاترين آمار مرگ و مير را در سطح جهان به خود اختصاص مي‌دهند و به طور مثال 15 ميليون نفر در آمريكا مبتلا به اين نوع بيماري هستند. براساس آمار اعلام شده در سال‌هاي 2005 و 2006، بين 4 تا 6 درصد مردم هر كشور به بيماري‌هاي قلب و عروق مبتلا بوده‌اند كه اين ميزان در سال‌هاي اخير هم‌چنان رو به افزايش است و البته بخش عمده اين آمارها مربوط به كشورهاي كم‌درآمد و متوسط است (1).

دو معجون معجزه آسا در پيشگيري از گرفتگي عروق كرونر

بيماري همچون پيري و مرگ در مسير زندگي انسان اجتناب ناپذيرند و چه بسا بيماري همچون بسياري از رنج ها و سختي ها و شوك هاي زندگي، نقش كمك كننده در بيدار كردن انسان از هويت فكري را ايفا مي كنند. در واقع بيماري جدي، شانس برخورد و آشنايي انسان را با بعد ديگر وجود ش، يعني آگاهي وراي فكر ايجاد مي كند. جالب توجه اينكه آگاهي فكري بدون حاكميت آگاهي وراي فكر و در مواردي كه حاكم مطلق وجود انسان باشد، اغلب به عنوان يكي از علل ريشه اي بسياري از بيماريها تلقي مي گردد.

 ابتدا به دلايل مختلف، گرفتگي عروق كرونر( عروقي كه اختصاصاً عضله قلب را تغذيه مي كنند) ايجاد مي شود و متعاقب آن اگر گرفتگي كامل باشد، سكته يا آنفاركتوس قلبي به دليل از بين رفتن سلولهاي عضلاني قلب كه از آن رگ ، خونرساني مي شدند؛ پيش مي آيد.

سیکل معیوب هویت سازی(تخیل منیت کاذب)

   "من فکری" با چه مکانیزمی در ذهن ما پا گرفته است؟ از طریق "پاندول حرص و خشم".  در کودکی با ملایمت و مهربانی به ما گفته نشد: "تو بی عرضه ای!!" یا وقتی به ما گفته می شد: "تو با عرضه ای و باید همیشه با عرضه بمانی" خالی از حرص و طمع نبوده است. و به تدريج با اين تلقين هاي همراه حرص و خشم، ياد گرفتيم كه من اصلي خودمان را همان جريان فكري در سرمان تصور كنيم. و از من اصيل يا همان هوشياري برتر يا تماشاگر ناظر دروني يا فضاي توجه وراي افكار يا هيچستان هستي يا هر اسمي كه براي آن بگذاريم، كنده شديم! و دچار بيماري توهم خود فكري و درد و رنج بيهودهء آن شديم!

در حال حاضر هم تنها چیزی که "من فکری" را استمرار می دهد:  حرص در قالب "باید نباید ذهنی" است. باید نبایدهایی که غیر علمی هستند و غیر واقعی و به دنبال آن، اگر دستورات احمقانهء یک "من ذهنی" در قالب باید نباید هاي غير منطقي، پیاده نشود، تلقین های "خیلی افتضاح شد"، "قابل تحمل نیست!!" " آدم نا لایقی هستم و همیشه نا لایق خواهم بود!!!"و....فعال می شوند و آن سر پاندول يعني خشم خودش را نشان مي دهد. خشم در قالب ملامت خود و نق زدن های ملامتگرهای ذهنی شروع به شکنجه گری می کنند و اینگونه "منیت فکری!" با تسلیم شدن به سخنان "ملامتگرهای ذهنی" و غرق شدن در افکار غیر علمی دیگر و... استمرار می یابد.